Đề thi tuyển sinh Lớp 10 THPT môn Ngữ văn - Năm học 2022-2023 - Sở GD và ĐT Ninh Thuận (Có đáp án)

Nội dung text: Đề thi tuyển sinh Lớp 10 THPT môn Ngữ văn - Năm học 2022-2023 - Sở GD và ĐT Ninh Thuận (Có đáp án)

1. KỲ THI TUYỂN SINH VÀO LỚP 10 THPT SỞ GD&ĐT NINH THUẬN NĂM HỌC 2022 - 2023 ĐỀ CHÍNH THỨC Môn: Ngữ văn Thời gian làm bài: 120 phút không kể thời gian giao đề I. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN (3,0 ĐIỂM) Hãy đọc hai văn bản sau: [Văn bản 1]: YÊU NƠI MÌNH SỐNG CÂY LIỄU Nếu ta không quan tâm đến môi trường xung quanh thì rất khó để phát triển lớn mạnh, Liễu không cam chịu sống với một bờ sông bừa bãi hay nước sông bẩn thỉu - chúng giữ đất, đắp bờ bằng chính bộ rễ của mình và biến các chất ô nhiễm trong nước thành nguồn nitrat nuôi cấy. Tự chăm sóc chính mình có thể bắt đầu từ những điều đơn giản như tâm ga trải giường mới, bữa trưa đặc biệt (Tranh và bài viết, nguồn: “Sống như những cải cây” - Liz Marvin - (Nynie dịch), NXB Kim Đồng, năm 2020, trang 20) [Văn bản 2]: SỐNG TRONG TỪNG KHOẢNH KHẮC HOA ANH ĐÀO Bất cứ ai từng có cơ hội tận mắt ngắm nhìn hoa anh đào đều sẽ choáng ngợp bởi vẻ đẹp của chúng. Ở Nhật Bản, các gia đình và nhóm bạn bè thường tổ chức dã ngoại dưới các tán cây hoa anh đào đương đơn những chùm hoa trắng muốt xinh đẹp trong hai tuần ngắn ngủi chúng nở ( ), những điều đẹp đẽ, như cuộc sống, đều sẽ trôi qua. Vậy nên, hãy biết ơn khi chúng đang xảy ra và tận hưởng từng khoảnh khắc. (Tranh và bài viết, nguồn: “Sống như những cái cây - Liz Marvin - Nynie dịch), NXB Kim Đồng, năm 2020, trang 65) Trả lời các câu hỏi: Câu 1 (0,5 điểm): Tác giả đã đề cập đến loài thực vật nào ở văn bản 1 và 2? Câu 2 (0,5 điểm): Nêu tên biện pháp tu từ được sử dụng trong câu: “Liễu không cam chịu sống với một bờ sông bừa bãi hay nước sông bấn thiu - chúng giữ đất đắp bờ bằng chính bộ rễ của mình và biến các chất ô nhiễm trong nước thành nguồn nitrat nuôi cấy". Câu 3 (1,0 điểm): Hãy trình bày cách hiểu của em về cụm từ “Sống trong từng khoảnh khắc”. Câu 4 (1,0 điểm): Nếu một bài học tư tưởng mà em thích được rút ra từ một trong hai văn bản trên. Lí giải vì sao em thích, II. TẠO LẬP VĂN BẢN (7,0 ĐIỂM) Câu 1 (2,0 điểm): Viết đoạn văn khoảng 200 chữ bàn về ý nghĩa của việc biết yêu nơi mình sinh sống. Câu 2 (5,0 điểm): Có một thi sĩ yêu nơi mình sống và đã từng cảm nhận được khoảnh khắc của cuộc sống nơi ấy khi thu sang như sau: Bỗng nhận ra hướng đi Vẫn còn bao nhiêu nắng Phả vào trong gió se Đã vơi dần cơn mưa Sương chúng chình qua ngõ Sâm cũng bớt bất ngờ Hình như thu đã về Trên hàng cây đứng tuổi. Sông được lúc đềnh dàng Chim bắt đầu vội vã Có đám mây mùa hạ Vắt nửa mình sang thu (“Sang thu” - Hữu Thỉnh - Ngữ văn 9, tập 2, NXB Có đám mây mùa hạ GDVN, năm 2018, trang 70) Hãy viết bài văn phân tích những cảm nhận của nhà thơ ấy.
2. + “Sương chúng chình” – nghệ thuật nhân hóa, gợi dáng vẻ, tâm trạng của làn sương thu. Làn sương lãng đãng như cố ý chậm lại, lưu luyến mùa hè, chưa muốn bước hẳn sang thu. Hệ thống hình ảnh độc đáo đã diễn tả một cách tài tình cái không khí se lạnh đầu thu và cả cái nhịp điệu chầm chậm của mùa thu về với đất trời. Đối diện với những tín hiệu báo thu là cái ngỡ ngàng của lòng người: + “Hình như” là lối nói giả định, không chắc chắn, phù hợp với những biểu hiện mơ hồ lúc giao mùa – những biểu hiện ấy không chỉ được cảm nhận bằng các giác quan mà còn phải cảm nhận bằng cả một tâm hồn tinh tế. + Âm điệu: là tiếng reo vui, ngỡ ngàng lúc thu sang. Khổ thơ là những cảm nhận mới mẻ, tinh tế của tác giả lúc mùa sang. Ẩn sau những đổi thay của thiên nhiên đất trời lúc sang thu là niềm vui, niềm hạnh phúc của thi nhân. 2. Quang cảnh thiên nhiên ngả dần sang thu: - Được tái hiện vừa chân thực lại vừa sống động: + “Sông” “dềnh dàng”: tả thực con sống của mùa thu vô cùng trong trẻo, tĩnh lặng, êm đềm. Nghệ thuật nhân hóa khiến con sông như đang được nghỉ ngơi sau một mùa hạ vất vả với bão giông. Đó cũng là hình ảnh ẩn dụ cho con người qua chiến tranh, lửa đạn, giờ đang chậm lại, cho phép mình được nghỉ ngơi. + “Chim” “vội vã”: vừa tả thực những cánh chim bay vội về phương Nam tránh rét, vừa gợi những vội vã, tất bật với lo toan thường nhật của đời người. + Phép đối “dềnh dàng” x “vội vã” làm nổi bật hai động thái trái ngược của thiên nhiên mà cũng là sự vận động của thiên nhiên giao mùa. - Được khắc họa rất ấn tượng: + “Đám mây mùa hạ” được hữu hình hóa, vừa thực vừa hư, tái hiện được nhịp điệu của thời gian, là một chiếc cầu nối liền những ngày cuối hạ và đầu thu để sự chuyển giao giữa hai mùa không đứt đoạn. + Đám mây mang cả lớp nghĩa thế sự, gợi trạng thái giao thời của đời sống khi đất nước chuyển giao từ chiến tranh sang hòa bình. Khoảnh khắc giao mùa hiện lên tinh tế, sống động qua những câu thơ rất giàu chất tạo hình. Ấn sau những hình ảnh thiên nhiên lúc thu sang ấy còn là hình ảnh của đời sống lúc sang thu. 3. Những biến chuyển của thiên nhiên và suy ngẫm về đời người lúc chớm thu: - Những biến chuyển của thiên nhiên được tái hiện tài tình: + Phép đối: “vẫn còn” – “vơi dần”, “nắng” – “mưa” gợi sự vận động trái chiều của hai hiện tượng thiên nhiên => biểu hiện của sự giao mùa. + “Mưa”, “nắng”: là những hiện tượng thời tiết dễ quan sát, nắm bắt, làm cụ thể hóa khoảnh khắc chuyển mùa. Nắng vẫn còn nhưng không chói chang, gay gắt, cơn mưa rào đặc trưng của mùa hạ đã vơi dần => dấu hiệu của mùa thu đậm nét hơn. + Những từ ngữ chỉ mức độ “vẫn còn” “vơi” “bớt” được sắp xếp giảm dần cho thấy mùa hạ đang nhạt dần, mùa thu ngày càng rõ nét hơn. Mùa thu đã hiện hình giữa đất trời. - Suy ngẫm về đời người lúc chớm thu: + Tiếng sấm: Theo nghĩa thực, tiếng sấm là dấu hiệu của những cơn mưa rào mùa hạ. Sang thu, tiếng sấm nhỏ dần, không đủ sức làm lay động hàng cây đã bao mùa thay lá. Nghĩa ẩn dụ: chỉ những biến động thất thường của ngoại cảnh, của cuộc đời, cho những gian nan, thử thách mà con người gặp phải trong cuộc đời. + “hàng cây đứng tuổi”: phép nhân hóa gợi cái xế chiều của đời người, gợi hình ảnh những con người đã trưởng thành, trầm tình và vững vàng hơn. => Con người khi đã trưởng thành sẽ hiểu biết hơn, bình tĩnh, ung dung hơn trc mọi đổi thay, biến động của cuộc đời. III. Kết bài - Nội dung: